Tìm ra thủ phạm gây nghiện thuốc lá

Ngoài tế bào thần kinh thông thường, trong não động vật còn có những thụ thể thần kinh, cũng là một loại tế bào não. Thụ thể, được tạo nên bởi sự kết hợp của nhiều đơn vị nhỏ hơn mà ta gọi là "đoạn", có vai trò như những chiếc "khóa", tức là chúng chỉ phản ứng với một vài loại phân tử nhất định. Các nhà khoa học đã biết tới một họ thụ thể tham gia vào quá trình gây nghiện chất nicotine có tên nicotinic acetylcholine.

Các chuyên gia tại Đại học Colorado và Viện Công nghệ California đã gây đột biến tại đoạn "alpha 4" của thụ thể nicotinic acetylcholine trong não chuột và nhận thấy những con chuột bị gây đột biến đặc biệt nhạy cảm với nicotine. Chúng có thể dễ dàng bị nghiện nicotine với nồng độ thấp hơn 50 lần nồng độ trung bình trong máu những người nghiện thuốc.

Các chuyên gia giải thích rằng so với tế bào thần kinh thông thường, tế bào thần kinh đã biến đổi gene có phản ứng với nồng độ nicotine thấp hơn nhiều. Các bài kiểm tra hành vi sau đó cho thấy chuột biến đổi gene có những biểu hiện phụ thuộc nicotine rõ rệt hơn nhiều chuột bình thường.

Tiến sĩ Henry Lester tại Viện Công nghệ California cho biết, tế bào thần kinh liên lạc với nhau nhờ chất truyền dẫn thần kinh - chất có thể đi qua được khoảng trống giữa các tế bào thần kinh (còn gọi là khớp thần kinh).

Một loại chất truyền dẫn thần kinh, acetylcholin, có chức năng kích hoạt một số tế bào nhất định sản xuất ra một chất truyền dẫn thần kinh khác là dopamine, chất gây cảm giác thăng hoa. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, acetylcholin bị phân hủy bởi enzym acetylcholinesterase.

Nicotine có thể "bắt chước" acetylcholin, tức là có thể tham gia vào quá trình sản xuất ra dopamine, song lại không bị acetylcholinesterase phân hủy. Vì thế, nó tồn tại trong các khoảng trống thần kinh trong thời gian hàng phút, chứ không phải chỉ vài tích tắc như các hóa chất khác, và kích thích tế bào thần kinh giải phóng dopamine trong thời gian lâu hơn. Hậu quả là lượng dopamine được tạo ra rất lớn khiến người nghiện cảm thấy khoan khoái gấp nhiều lần người bình thường.

Giáo sư Robert West tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Anh nhận định: "Phát hiện này sẽ định hướng cho các nhà khoa học phát triển các loại thuốc tấn công các thụ thể nhạy cảm với nicotine. Do sự gây nghiện nicotine chỉ phụ thuộc vào một đoạn duy nhất (đoạn alpha-4) trên một họ thụ thể duy nhất, nên khả năng thành công tăng lên hàng trăm lần và chúng ta không phải bận tâm đến các tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra".

Nhưng Daniel McGehee, nhà sinh học thần kinh tại Đại học Chicago, cho rằng việc can thiệp vào tác dụng của nicotine đối với tế bào thần kinh có thể tác động không có lợi tới các hành vi khác.

"Về bản chất, các thụ thể không được sinh ra để gây nghiện nicotine. Chúng tồn tại để kích thích các hành vi lành mạnh nhằm duy trì sự tồn tại của động vật nói chung và con người nói riêng. Thực tế là, cảm giác khoan khoái là một phần tất yếu trong cuộc sống của động vật. Tấn công thụ thể nhạy cảm với nicotine có thể làm mất đi các cảm giác đó", ông nói.

Theo Daniel McGehee, một điều quan trọng mà chúng ta có thể rút ra từ nghiên cứu này là sự nghiện thuốc có thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.